суббота, 6 августа 2016 г.

Miksaĵo

Simetrio estas en la belaj artoj harmonia rilato inter la partoj kaj la tuto, kiu rezultas el proporcieco kaj regula aranĝo de tiuj partoj.
Terscienco estas fako de sciencoj, kies esplorobjekto estas Tero: Ekologio - scienco, kiu studas la rilatojn inter la vivantaj estaĵoj kaj ilia medio.
La mineralogio (ankaŭ mineraloscienco) estas la fako de terscienco okupiĝanta pri eksteraj kvalitoj de mineraloj, pri ilia kemia konsisto kaj pri ilia kristala strukturo, dureco, optikaj trajtoj, genezo kaj pozicio en la evoluo de la tera krusto. La Mineralogio studas la ecojn, klasojn, deveno, transformiĝojn kaj praktikajn kaj ekonomiajn utiligojn de la diversaj mineraloj. Sciencisto kiu studas mineralogio estas mineralogo.
La solidstata kemio estas la subfako de kemio, kiu okupiĝas pri sintezo, strukturo, fizikaj atributoj kaj aplikaĵoj de solidaj materialoj.
Solid-stata fiziko estas branĉo de Fiziko de kondensa materio. Ĝi traktas ecojn kaj interagojn de solidaĵoj. Tio inkludas kristalojn (ordajn solidojn) kaj amorfajn solidojn (senordajn solidojn).
Kristalografio klasike estas la priskriba studo de la strukturo de kristaloj. Plej multaj materialoj povas formi kristalojn dum malrapida solidiĝo. La termino kristalografio ankaŭ referas al la eksperimentaj metodoj de determinado de la strukturo de atomoj en solidaĵoj. La eksperimentaj metodoj estas utilaj, kiam la strukturo de atomoj estas preskaŭ perfekte orda kiel en kristaloj kaj kiam ĝi estas malpli multe orda kiel en aroj de molekuloj. Do oni uzas kristalografion kaj en materiala scienco kaj en biologio.
Kristalo ĝenerale signifas eron de korpo, kiu en solida stato aperas sub la formo de regula aŭ simetria poliedro: kuba, prisma kristalo; kristaloj de marsalo, bismuto, glicerino; lavkristalo (potasa karbonato).

Solido

rviuq   
Solido estas fazo de materio, kiu havas formon kaj volumenon. La atomoj aŭ molekuloj estas relative proksimaj kaj fiksaj; tamen solidon ankoraŭ eblas deformi aŭ kunpremi.
Kristalsistemo ebligas klasifikan skemon pri kristalaj solidaĵoj. Oni klasifikas en kristalografio la priskribendajn kristalojn tridimensie helpe de la kristala strukturo.
Kemie, miksaĵo estas kunmetaĵo el pluraj substancoj en kiu la substancoj konservas siajn identecojn, tio estas, ne okazas kemia reakcio inter la komponantoj.

Alojo

rviuq   
Alojo estas kunmiksaĵo, aŭ en solvaĵo aŭ kemia kombinaĵo, de du aŭ pli elementoj el kiu almenaŭ unu estas metalo. Alojo kun du komponantoj nomiĝas binara alojo; tiu kun tri estas terciara alojo; tiu kun kvar estas kvaternara alojo. La rezulto estas substanco kun ecoj malsamaj de tiuj de ties komponantoj.

Mekaniko

Romba kristalsistemo estas la tria (el sep) klaso de kristalsistemoj, kiujn studas la kristalografio. Ĝi havas tri 90°-angulojn (pro tio, tia sistemo ofte nomiĝas ortoromba), kaj nenian samlongan lateron.
Monoklina kristalsistemo estas la dua klaso de kristalsistemoj kiuj studas la Kristalografio. Ĝi rilatas al kristalformo kun du interortaj aksoj. Ĝi havas du 90°-angulojn kaj nenian samlongan akson.
En la triklina kristalsistemo ĉiuj anguloj malsamas je 90°, ĉiuj lateroj diverslongas. Tiel tiu kristalsistemo montras la plej malperfektan simetrion - ĝi posedas neniun difinantan simetrielementon. La elementarĉelo de la triklina kristalsistemo estas, geometrie vidite, spato (paralelepipedo, paralelplata).

Rekto

rviuq   
Rekto estas speciala speco de kurbo. En ĉiutaga lingvo signifas ne kurba, sen larĝa. Ĉi tiu priskribo bone priskribas rekton en kartezia koordinato. Sed en matematiko estas ankaŭ aliaj koordinatoj. Tiam rekto nomiĝas geodezia linio.
Sur la rekto kun du diversaj punktoj A kaj B, ni povas elekti du direktojn: de A al B, aŭ de B al A. Ni nomu, ekzemple la direkton de A al B, la pozitiva direkto. Oni povas establi unu-al-unuan konformecon inter reelaj nombroj kaj la aro de la punktoj de donita rekto. Ni konformu al 0 ian punkton sur la rekto kaj nomi ĝin originpunkto. Ni akceptu ian detranĉon de la rekto kiel unuo de la longo. Al ĉiu reela nombro ni konformu la koncernan punkton, kiu distancas de originpunkto per a distanco: al pozitiva direkto por "+a" nombro kaj al negativa direkto por "-a" nombro. La konstruita rekto esta

Optiko

rviuq   
Optiko estas tiu fako de scienco, kiu temas pri lumo, kiel parto de fiziko, kaj ankaŭ pri la nefiziologia parto de la vidado.
Duktileco (derivita de la latina ducere (tiri, konduki, gvidi)) estas la eco de materialo, multe deformiĝi je superstreno antaŭ ol ĝi fiaskas. Ekzemple vitro rompiĝas sen konstateblaj deformiĝoj; ŝtalo kontraŭe kapablas dilatiĝi je ĝis 25 % antaŭ ol disŝiriĝi.
Resilienco estas kapablo de sistemo adaptiĝi al transformiĝo. La esprimo estas uzata en diversaj kuntekstoj. Oni parolas pri klimata resilienco, ekologia resilienco, organiza resilienco, psikologia resilienco ktp.
Elektra rezistanco estas mezuro por tio, kiom da elektra tensio necesas, por ke ia elektra kurento trairu konduktilon. En mezursistemo SI unuo de rezistanco estas omo (Ω). Rezistanco (R) de iu konduktanta aĵo estas grandeco, kiu povas esti kalkulita kiel:
Meĥaniko referencas al la parto de fiziko pritrakanta la ekvilibron, movadon de korpoj, la fortojn kiuj efikas sur la korpoj, kaj ties aplikado al maŝinoj kaj aparatoj. La termino "korpo" povas signifi grandan sortimenton de objektoj, ekzemple: partikloj, ĵetaĵoj, kosmaj flugaparatoj, astroj, maŝineroj, kaj eroj de solidoj, likvoj, gasoj, ktp.

Dureco

rviuq   
Dureco aŭ malmoleco estas la mekanika rezistanco, kiun mola korpo kapablas kontraŭ pli dura korpo. Ankaŭ ĝi povas esti difinita kiel la kvanto da enegio, kiun korpo eblas absorbi pro aplikita forto antaŭ rompiĝi aŭ deformiĝi. Kelkaj aliaj fizikaj ecoj rilataj al dureco estas la resilienco kaj duktileco.

Tetragona kristalsistemo

Oro (latine: aurum) estas kemia elemento de la perioda tabelo kun la simbolo Au kaj atomnumero 79.

Sulfido

rviuq   
Sulfidoj estas saloj de sulfurhidrogenoj (H2S), kiuj entenas la sulfid-jonon S2− aŭ kovalentaj organikajn kombinaĵojn en strukturo de R-S-R', kiuj ankaŭ nomiĝas tioeteroj. La sulfid-anjonoj nomiĝas mallonge sulfidoj.

Feros

rviuq   
Fero (latine Ferrum) estas kemia elemento de la perioda tabelo kun la simbolo Fe kaj atomnumero 26. Ĝi estas metalo de la 4-a periodo kaj de la 8-a grupo en la perioda tabelo.

Pirito

rviuq   
La mineralo Pirito estas fera sulfido kun simbolo FeS2. Ĝi estas tre helflava kun oraj nuancoj, tre brila kaj opaka, ne travidebla kaj tre reflekteca. Pro sia koloro, oni ofte konfuzas ĝin kun oro, ĉefe la nefakuloj, pro tio, oni nomis ĝin ankaŭ oro de stultuloj.
Kuba kristalsistemo estas la sepa klaso de kristalsistemoj kiuj studas la Kristalografio. En Ĝi estas la plej alta simetrio, per tri samlongaj aksoj en 90°-anguloj.
Paralelepipedo estas tridimensia geometria formo simila al kubo krom ke ĝiaj facoj estas paralelogramoj kaj ne kvadratoj. Oni povas difini ĝin laŭ tri ekvivalentaj manieroj:
Kristalsistemo ebligas klasifikan skemon pri kristalaj solidaĵoj. Oni klasifikas en kristalografio la priskribendajn kristalojn tridimensie helpe de la kristala strukturo.
Geometrio (de la grekaj γης, "tero", kaj μετρoς, "mezuro") estas branĉo de matematiko kiu studas spacajn rilatojn (ekz. reciproka situo), formojn (ekz. geometriaj korpoj), grandojn kaj relativan situon de figuroj, kaj ilian ĝeneraligon. Naskiĝo de geometrio koncernas al tempoj de antikveco kaj estas kaŭzita pro la praktikaj bezonoj mezuri terpecojn, volumenon ktp. Geometro estas specialisto pri geometrio,[1] nome fakulo pri geometrio, matematikisto kiu laboras en la kampo de geometrio.
En geometrio, romboedro estas geometria solido (paralelepipedo), kies ĉiuj facoj estas romboj. La plej baza formo de romboedro estas sesedran prismon.
Tetragona kristalsistemo estas la kvara klaso de kristalsistemoj, kiujn studas la Kristalografio. Ĝi havas du samlongajn kradovektorojn, tri 90°-angulojn.
Heksagona kristalsistemo estas la sesa klaso de kristalsistemoj, kiujn studas la kristalografio. Ĝi havas du samlongajn laterojn en sama ebeno kun 120°-angulo, la tria latero staras vertikale al tio.

Arĝento

Sulfata acido aŭ Sulfato de hidrogeno estas forta neorganika acido, likva je vivmedia temperaturo, oleeca, senkolora kaj senodora. Ĝia formulo estas H2SO4, ĝia CAS-numero 7664-93-9.

Formiko

rviuq   
Formikoj estas bonsociemaj specioj de la insekta familio de Formikedoj (Formicidae). Ili kun la rilataj vespoj kaj abeloj, apartenas al la ordo Himenopteroj. Formikoj evoluis el vespecaj prauloj en la mezo de la Kretaceo antaŭ inter 110 kaj 130 milionoj de jaroj kaj diversiĝis post la plialtiĝo de la florplantoj. Oni klasigis pli ol 12,500 de ĉirkaŭkalkulita totalo de 22,000 specioj.[1][2] Ili estas facile identigeblaj pro siaj kubutecaj antenoj kaj la distinga nodeca strukturo kiu formas ties sveltajn taliojn.
Formiata acido ankaŭ konata kiel "metanoata acido"[1] estas la plej simpla karboksilata acido[2]. Ties kemia formulo estas HCOOH aŭ HCO2H. Ĝi estas grava kiel peranto por kemiaj sintezoj kaj okazas nature, pli percepteble en la veneno de formikoj. Ĝia nomo originas el la latina vorto "formica" por formikoj, referencante al ties unuaj izoloj pere de distilado de amaso da formikoj. La eteroj, saloj kaj anjonoj derivitaj de la formiata acido estas referencataj kiel formiatoj.

Vinagro

rviuq   
Vinagro (el antikva franca lingvo vinaigre por "acida vino") estas acida likvaĵo uzata por gustigi manĝaĵon. Ĝi estas farata de la oksidigo de etanolo en biero, vino, cidro, aŭ similaĵo. Ankaŭ popularaj estas aliaj specoj de vinagro, kiel poma, malta kaj balzamvinagro. Vinagro ofte estas 5% aceta acido, kaj naturaj vinagroj ankaŭ enhavas iometon da tartara acido, citrata acido, kaj aliaj.
Aceta acido, sisteme ankaŭ nomata Etanoata acido, estas karboksilata acido kun kemia struktura formulo CH3-COOH. En Normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo ĝi estas senkolora likvaĵo kun pikanta odoro. Je normaj atmosfera premo senakva aceta acido degelas je temperaturo 16.7 ° C kaj bolas je temperaturo 118.1 ° C. En tiuj kondiĉoj la acetata acido estas nomata glacia acetata acido kaj ĝi estas akragusta kaj iritaflara. Krom la produktado de hejma vinagro, ĝi estas ĉefe uzata kiel antaŭilo de la povinila acetato[2] kaj celuloza acetato. Kvankam ĝi estas klasifikata kiel malforta acido, konce
Johannes Nicolaus BRØNSTED [bronsted] (1879-1947) estis dana inĝeniero, fizikisto kaj kemiisto, li estis multefaka esploristo, studinte kemion kaj fizikon en ties plej scienca formo. Li disvolvis plurajn teoriojn pri termokemio, energio, kemia energio, kemia afineco, kalorimetriaj determinoj, konceptoj pri bazoj kaj acidoj, ktp. En 1899 li ricevis sian diplomon pri inĝenierado en la Universitato de Kopenhago, kaj en 1908 li licenciiĝis kiel doktoro pri fiziko, kaj tuje li estis indikita kiel profesoro pri fiziko kaj kemio en la sama universitato.

Izotopo

rviuq   
Nomiĝas izotopoj tiuj specoj de atomoj de la sama kemia elemento, kiuj havas malsamajn masojn. La elementoj en la naturo ĝenerale estas miksaĵoj de du aŭ pli izotopoj. La atomnumero, kiu indikas la nombron da protonoj estas la sama por du izotopoj, sed la nombro de neŭtronoj malsamas.

Galeno

rviuq   
Galeno laŭ PIV estas "natura plumba sulfido, metalaspekta, grizeblua, uzata por detektoroj". Ĝia ĥemia formulo estas "PbS".
Diamanto estas unu el la naturaj alotropoj de karbono; la ĉefa alotropo estas grafito. Ĝi estas gemo, uzata por juveloj.

Kupro

rviuq   
Kupro[1] (latine: cuprum) estas kemia elemento de la perioda tabelo kun la simbolo Cu kaj atomnumero 29. Malsimile al plejmulto da aliaj metaloj, kupro, kiam freŝe eksponita surfaco, havas sian propran karakteran oranĝkolorruĝan koloron. Ĝi estas tre duktila, maleebla kaj ankaŭ iomete mola kun tre alta konduktivo kaj termika kaj elektra. Kupro estas plejparte uzata en elektrotekniko por dratoj, ĉar ĝi havas malgrandan elektran rezistancon, sed ankaŭ kiel konstrumaterialo kaj kiel komponanto de kelkaj variaj alojoj.
Simbolo: Ag Atomnumero: 47 Atompezo: 107.8683 u Kemia Serio: Transirmetaloj Fandpunkto: 1234.93 K Bolpunkto: 2435 K Denseco: 10490 kg/m3 Elektronegativeco: 1.93 Arĝento estas nobla metalo: ĝi malmulte oksidiĝas en la aero. Pro tio, kaj pro ĝia blanka glaceo, ĝi estas uzata en juvelarto kaj por fari monerojn.

Baterio

Fenolftaleino estas en ĥemio ofte uzata indikilo de acideco resp. alkaleco. Ĝia nomo deriviĝas de fenolo kaj ftaleino. Ĝia suma formulo estas C20H14O4; ĝia nomo laŭ IUPAC estas 3,3-bis(4-hidroksifenilo)-1,(3H)-isobenzofuranono).
Metiloranĝo estas pH indikilo ofte uzata en titraĵoj pro ties klara kaj distinkta ŝanĝokoloro. Pro tio ke ĝi ŝanĝas koloron dum variado de la pH en solvaĵoj, ĝi uzatas en titraĵoj por mezuri acidokoncentriĝojn. Kontraŭe al la universalaj indikiloj, metiloranĝo ne posedas plenspektron da ŝanĝokoloro, tamen ĝia fina punkto estas tre preciza.

Lakmuso

rviuq   
Lakmuso (de nederlanda lakmoes) estas kunmetita planta farbaĵo, kiun oni uzas tradicie por identigi acidon aŭ alkalon. Ĝi ruĝiĝas en acida solvaĵo (pH-valoro pli malgranda ol 4,5), dum ĝi bluas en alkalaj solvaĵoj (pH-valoro pli granda ol 8,3). En la transira pH-sekcio, en preskaŭ neŭtra kemia efiko, ĝi estas lila.

Metalo

rviuq   
Metalo (el greka μέταλλον métallon, "mino, elfosejo, metalo"[1][2]) estas materialo (elemento, kombinaĵo, aŭ alojo) kiu estas tipe malmola, opaka, brila, kaj havas bonan elektran kaj termikan konduktivojn. Metaloj estas ĝenerale maleebla — tio estas, ili povas esti martelitaj aŭ premitaj permanente ekster ilia formo sen rompo aŭ krakado — same kiel fandebla kaj duktila (ebla esti fadenigita al fajna kablo).[3] Ĉirkaŭ 91 el la 118 elementoj en la perioda tabelo estas metaloj (kelkaj elementoj ŝajnas kaj metalaj kaj nemetalaj formoj).
Klorida acido estas solvaĵo de hidrogena klorido en akvo. Ĝi estas forta neorganika acido. Ĝia formulo estas HCl.
Svante August Arrhenius (naskiĝis en 1859, mortis en 1927) estis Sveda kemiisto kiu ricevis la Nobel-premion de kemio en 1903 "por signi la specialan signifon de lia teorio de elektrolita disociado por la evoluo de kemio". Li estas tre konata pro siaj laboroj pri acidoj.
Redoksa reakcio estas kemia reakcio konsistanta el reakciopartoj kiel oksidiĝo kaj redukto. Multaj reakcioj en kemio estas redoksaj reakcioj, al tiuj apartenas la reakcioj por produkto de metaloj kaj kemiaj reakcioj ĉe la elektrokemiaj procesoj en la baterioj.
Bazo en ĝenerala lingvouzo signifas (laŭ ReVo): 1) Malsupra subportanta parto de objekto: bazo de turo, de vazo, de statuo, de monto, de triangulo, de vegetaĵo; arĝentajn bazojn li faris sub la dudek tabuloj [1]; el malnova bazo novaj plantidoj kreskas Z. Vidu: fondo, fundo, fundamento, grundo, piedestalo, soklo. 2) (figure) Esenca, fundamenta principo: bazo de teorio; la justeco estas la bazo de socio; volo, laboro, obstino estas la bazoj de sukceso.
La oksidiĝa nombro de unu atomo ene de kemia ligo estas formale mezura nombro por priskribi la rilatojn de la elektrona denso ĉirkaŭ la atomo. Pozitiva oksidiĝa nombro montras, ke la elektrona denso – kompare al la normala stato – estas malpliigita; la negativa montras la malon.

Baterio

rviuq   
Elektra baterio (ankaŭ akumulatoro okaze de por aŭtomobiloj, industria uzo) estas grupo de galvanaj piloj. La nocio hodiaŭ ankaŭ signifas la unuopajn pilojn.
En kemio solvaĵo estas likva homogena miksaĵo de unu aŭ pliaj substancoj. Ordinara ekzemplo estas solido solvanta en likvo, kiel salo aŭ sukero en akvo. Ankaŭ gasojn oni povas solvigi en likvo, kiel karbona duoksido en akvo estiĝas karbonata akvo.

Fluorida acido

Energio

weiv   
La vorto energio devenas de la greka "energeia" ( ἐνέργεια) kaj havas signifon "ago, agado". Ĝi estas komuna kvanto, kiu permesas mezuri la kapablon de materio produkti laboron.
En fiziko, movokvanto estas fizika kvanto rilatita al la rapido kaj la maso de objekto.

Fiziko

weiv   
Fiziko estas la scienco pri la naturo kiu priskribas la fundamentajn ecojn, la movadon, kaj la interagojn de la konstituantoj de la Universo. Fizikistoj priskribas tion ĉi en terminoj de la movokvanto kaj energio de la konsisteroj kaj la interagaj fortoj inter la konsisteroj. La tempa naturo de agado ĉe distanco de fortoj estas priskribitaj de fizikistoj per fundamentaj partikloj. Ekzemple, la fotono peras la elektromagnetan interagon inter elektrono kaj protono. Fizikistoj ĉiam premas por pli fundamenta priskribo de la konsistaĵoj de naturo; kaj tiel per priskribo de komponantoj de "fundamen

Atomo

weiv   
Atomo estas, laŭ fiziko, la baza ero kiu konsistigas materion.

Molekulo

weiv   
Molekulo estas kunmetaĵo, elektre neŭtra, de almenaŭ du atomoj, kiuj povas libere ekzisti. Ĝi estas la plej malgranda ero de kemia korpo konservanta ankoraŭ la ecojn de la tuto kaj nedisigebla per fizikaj procedoj.
Aminoacidoj estas organikaj molekuloj kiuj entenas du funkciajn grupojn, karboksilon (-COOH) kaj aminogrupon (-NH2). Oni identigis proksimume 30 diversajn aminoacidojn kiel konsistigantojn de proteinoj; 20 el ili estas relative oftaj kaj gravegaj.
Grasacidoj estas saturitaj aŭ nesaturitaj multkarbonaj karbonacidoj, formitaj baze de triglicerido. Liberforme ili troviĝas nur en malgranda kvanto en la vivuloj, sed kiel esteroj kaj amidoj aperas en kelkaj grupoj de lipidoj (fosfolipidoj, sfingolipidoj, neŭraj grasoj). Preskaŭ ĉiu naturdevena grasacido estas necikla, ne disbranĉiĝanta, monokarbonacido kun para karbonnombro.
La acido hidrogena cianido aŭ cianida acido (kemia formulo: HCN) estas gaso, tre venena. Se oni enspiras eĉ malgrandan kvanton da hidrogena cianido, ĝi atencas la kemiajn procezojn de la sango, kiu portas la oksigenon en la korpo, kaj oni ne povas spiri. Tio povas kaŭzi rapidan morton.
Fosfata acido (aŭ fosfora acido, fosforacido, fosfatacido) aŭ alinome ortofosfata acido (H3PO4) estas la plej grava oksoacido de la fosforo. Ĝi estas bazmaterialo por fosforaj saloj de la sinteza sterko, sed oni uzas ĝin por dentoplenigaĵoj, pretigo de albumindevenaĵoj, produktado de suker- kaj teksaĵindustriaj produktoj. Ĝi estas acida, fruktodora aldonaĵo de la nutraĵindustriaj produktoj.
La fortaj acidoj estas tiuj substancoj kiuj havas konstanton de acida disocio (Ka) pli grandan ol 1; por konstati kiom tiu valoro estas granda, sufiĉas pensi ke ĉiuj aliaj acidoj (krom tiuj nomataj superacidoj), estas dirate malfortaj kaj havas Ka kutime indikata per negativaj potencoj je 10.
Fluorida acido estas akva solvaĵo kun fluorido de hidrogeno (HF). Ĝi estas la antaŭaĵo de preskaŭ ĉiuj fluoraj kombinaĵoj, inklude de la farmaciaĵoj kiel la fluoksetino, pli konata kiel Prozac, diversaj materialoj kiel la PTFE), pli konata kiel Teflon, kaj la elementa fluoro mem. Ĝi estas senkolora solvaĵo alte koroda, kapablanta dissolvi multajn materialojn, ĉefe la oksidojn. Ĝia kapableco pri vitrodissolvado estas konata ekde la 17-a jarcento, eĉ antaŭ ol Carl Wilhelm Scheele (1742-1786) prepari ĝin en grandaj kvantoj en 1771. Pro ties alta reakcieco rilate al vitro kaj modera reakcieco ril